Ναυτικοί όροι και ορολογία – Ο μύθος και η πραγματικότητα

Ως γνωστόν η χώρα μας αποτελεί ένα θαλασσινό κράτος. Με τα χιλιάδες νησιά και τα χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμής, είναι από τα κορυφαία θαλασσινά κράτη του κόσμου.

Ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα ορεινά σημεία της πατρίδας μας χρειάζονται μόλις δύο ώρες για να φτάσει κάποιος οδικώς στη θάλασσα. Είναι φυσικό λοιπόν οι ναυτικοί όροι και ορολογία να είναι γνωστοί και να ασκούν μία γοητεία στους περισσότερους, έστω και αν δεν γνωρίζουμε τι σημαίνουν πολλοί από αυτούς. Πολλές φορές μάλιστα, χρησιμοποιείται αυτή η «γλώσσα» και ως επίδειξη «ναυτοσύνης», ειδικά τα τελευταία χρόνια.

Βίρα, μάινα, σταβέντο, σοφράνο, γρέγος, τραμουντάνα και δεκάδες ή εκατοντάδες άλλες λέξεις.
Πολύ ωραία ως εδώ! Και ρωτάω ο αφελής: «Τι γλώσσα είναι αυτή ρε παιδιά; Γιατί για ελληνικά δεν μοιάζουν». «Μα φυσικά ιταλικά! Καλά το φαντάστηκα». Και εδώ αρχίζει το μπέρδεμα, κοινώς μπάχαλο.

Να σημειωθεί πως σε αυτό το άρθρο μετά από χρόνια έρευνας και μελέτης δεν θα κάνουμε μία βαθιά ανάλυση, αλλά θα ξεκαθαρίσουμε το θέμα όσο πιο απλά και περιεκτικά γίνεται.

Ήταν η εποχή όπου οι διάφοροι Ιταλοί, Ενετοί, Γενοβέζοι κλπ, ήταν οι θαλασσοκράτορες της Μεσογείου. Με ένα τεράστιο στόλο έλεγχαν το εμπόριο μεταξύ της Ανατολής, της Αφρικής και της Ευρώπης. Ταυτόχρονα είχαν κατακτήσει και κυριαρχούσαν σε πολλά νησιά και παράκτια μέρη της χώρας μας. Αμέτρητοι Έλληνες ναυτικοί «μπάρκαραν» στα καράβια των Ιταλών και στη στεριά – κυρίως λιμάνια – κτήσης των Ενετών, η καθημερινή επαφή, συνεργασία και συναλλαγή ήταν έντονη.

Οι Έλληνες λοιπόν άκουγαν λέξεις και όρους ιταλικούς και άρχισαν να τις αναπαράγουν για λόγους ευκολίας. Αυτό βέβαια γινόταν όχι μέσω εκπαίδευσης αλλά μέσα από την καθημερινή πρακτική. Φυσικά λοιπόν ήταν από στόμα σε στόμα να γίνονταν πολλά λάθη και παραφράσεις. 

«Τίρα» = Βίρα = τραβώ, σηκώνω
«Αλμπέρο» = Άλμπουρο= δέντρο= κατάρτι-ιστός
«Τρα Μοντάνια» = Τραμουντάνα = από τα βουνά (του Βορρά) = Βόρειος άνεμος
«Γκρεκάλε» =  Γραίγος = Ελληνικός (ο άνεμος που έρχεται από την Ελλάδα) = Βορειοανατολικός άνεμος (Εμείς θα έπρεπε να τον ονομάζουμε τούρκικο αφού προέρχεται από εκείνη την κατεύθυνση)

Δεν θα παραθέσουμε εδώ ολόκληρο το ναυτικό λεξικό βέβαια, αλλά από τα παραδείγματα βλέπουμε την εικόνα του τι έχει συμβεί. Εάν σήμερα μιλούσαμε με αυτήν τη διάλεκτο σε Ιταλούς θαλασσοπόρους, θα μας κοιτούσαν με ορθάνοιχτα μάτια και στόμα, μην καταλαβαίνοντας λέξη (!).

Το καλό είναι ότι υπάρχουν όροι για τα πάντα που προέρχονται από το μακρινό παρελθόν αλλά και σύγχρονοι όροι στην πλούσια γλώσσα μας. Η έλλειψη παιδείας, η μόδα και το «φαίνεσθαι» μας έχουν ωθήσει στο έγκλημα κατά της γλώσσας μας, αλλά και της αξιοπρέπειάς μας.

Ναι είναι αναξιοπρεπές και προσβλητικό για τους Έλληνες που πρώτοι ταξίδευσαν στις θάλασσες του κόσμου, και  πάντα μέχρι και σήμερα είναι ο πιο θαλασσινός λαός, να μην χρησιμοποιεί τη δική του γλώσσα αλλά ένα χαρμάνι λάθος λέξεων που ουσιαστικά δεν υπάρχουν.

Διαβάστε επίσης:

Ναυτικοί όροι και ορολογία – Ο μύθος και η πραγματικότητα

Η ζωή των ναυτικών εν μέσω covid 19

Νίκος Σταυριανόπουλος| C.T.O.
(+30) 693 7504045
info@mythos-sailing.com